Raport ewaluacyjny
Poznaj pełną treść raportu = POBIERZ INTERAKTYWNĄ WERSJĘ RAPORTU
Poniżej prezentujemy treść wniosków:
Wnioski
Realizacja założeń Programu w pandemii
COVID-19 silnie wpłynął na Program, którego rdzeniem było rozwijanie umiejętności społecznych. Mimo wielu ograniczeń w możliwości realizacji założonych imprez koordynator i Fair Play Drużyny były w stanie zrealizować formalne założenia Programu. Nie ulega wątpliwości, że zakres działań np. turniejów i akcji charytatywnych byłby większy, gdyby nie formalne (i zdroworozsądkowe) ograniczenia w lokalizacjach. Pandemia oddziaływała również na możliwość “otwarcia” Programu na nowych interesariuszy i np. prowadzenie rekrutacji nowych wolontariuszy. Z drugiej strony Koordynator i Liderzy wykorzystali nowe narzędzia (jak eTurniej) mające na celu utrzymanie zaangażowania wolontariuszy w Programie.
W przeciwieństwie do wielu programów sportowych, które powszechnie „zawieszały” swoją działalność w Fair Play Program udało się zaadaptować do nowych warunków i zrealizować w (rozszerzonej) formie.
Fair Play Program w szkołach
W szkołach Fair Play Program był odbierany zwykle jako program wspierający rozwój postaw obywatelskich i umiejętności społecznych, łączący sport i wychowanie. W rozmowach z przedstawicielami edukacji przewijało się stwierdzenie, że w szkołach funkcjonuje aktualnie niewiele zewnętrznych inicjatyw mogących kształtować postawy obywatelskie i liderskie wśród dzieci, uzupełniające ich formalną edukację otrzymywaną na lekcjach. Organizacje pozarządowe, które niegdyś kierowały swoje programy do szkół obecnie trafiają do nich rzadziej. Z tej perspektywy – kształtowania postaw obywatelskich i rozwoju umiejętności (przez wolontariuszy) w sportowym kontekście – Fair Play Program był odbierany jako pewien unikat.
Dyrektorzy i nauczyciele zdawali się powszechnie zwracać uwagę na to, jak istotne są kompetencje społeczne w rozwoju młodego człowieka i wymieniali wspierane w swoich szkołach inicjatywy oddolne, jak choćby samorząd studencki.
Powszechnie nie byli w stanie wymienić jednak alternatywnych inicjatyw do Fair Play Programu, z którymi się wcześniej spotkali. Program pełnił rolę katalizatora kreatywnej energii wolontariuszy, która to rola jest bardzo doceniana w szkołach.
Football3 w szkołach
Przez przedstawicieli szkolnictwa Football3 był postrzegany jako bardzo atrakcyjna forma wychowania fizycznego, możliwa do przeprowadzenia w bardzo różnorodnych grupach dzieci. W przypadku dzieci z klas I-III szkoły podstawowej zajęcia football3 wymagają modyfikacji polegających na
a) powolnym włączaniu zasad,
b) uwzględnieniu możliwości percepcyjnych grupy i danie im (przed rozgrywką) mocnych bodźców fizycznych.
Znaczny odsetek dzieci doceniał zajęcia football3, zwracając uwagę na ich inność: grę w zespołach mieszanych, mniejszy nacisk na wynik i rywalizację, możliwość ustalania własnych zasad.
Jak podkreślali Liderzy – wdrażanie football3 w młodszych klasach musi być jednak stopniowe – wiele dzieci postrzega bowiem rozgrywkę sportową jako coś bardzo ekspresyjnego, z mniejszą kontrolą – a w zajęciach football3 muszą trzymać swoją energię na wodzy. O atrakcyjności football3 w kontekście szkolnym może też świadczyć udane wdrożenie zajęć jako działalności innowacyjnej, której celem jest działalność wychowawcza przez publiczne szkoły, która to procedura jest regulowana przez Prawo Oświatowe.
Football3 w szkołach a nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej
Nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej obserwowali przede wszystkim zajęcia football3 i uczestniczyli w Fair Play Turniejach organizowanych przez Drużyny. O ile trudno mówić o efektach Programu na nauczycieli na pewno football3 robił na nich wrażenie poprzez łączenie aktywności sportowej z wychowaniem. Część nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej nie czuje się komfortowo prowadząc zajęcia wychowania fizycznego, deklarując zwykle, że nie są „specjalistami od sportu.” W efekcie – nauczyciele mogą nie wykorzystywać potencjału zajęć wychowania fizycznego, prowadząc zajęcia o niskiej intensywności i w mniej atrakcyjny (z perspektywy uczniów) sposób.
Zajęcia football3, szczególnie połączone z edukacją (np. o Celach Zrównoważonego Rozwoju) bardziej wpisywały się w zakres zainteresowań nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej. Stanowi to istotny potencjał do rozwoju Programu i formy football3 w szczególności w środowisku szkolnym.
Program liderski?
W Programie kluczowa jest rola Lidera – przewodnika Fair Play Drużyny.
Zakres realizacji zadań i ich odbiór „na zewnątrz” Fair Play Drużyny zależał w dużej mierze od jego podejścia. Program, poprzez swoje skierowanie do lokalnej społeczności i konieczność komunikacji działań dawał Liderom narzędzia do rozwoju zakresu swojej dotychczasowej inicjatywy. Jednocześnie stawiał Liderom wysokie wymagania m. in. rekrutacji i koordynacji pracy znacznej liczby wolontariuszy. W związku z tym, w obecnej formie, może być on postrzegany jako program liderski – ukierunkowany do tych animatorów, trenerów czy nauczycieli, którzy chcą się dynamicznie rozwijać i pokazywać na zewnątrz swoją pracę. Ta formuła sugeruje to jego kierunek rozwoju w przyszłości (np. nacisk na szkolenia umożliwiające rozwój instytucji, w których liderzy pracują). W tej formule Program mógłby nie zostać jednak efektywnie zrealizowany przez szerszą (i mniej selektywnie dobraną) grupę liderów.
Warunki do realizacji założeń Programu
Do zrealizowania Programu niezbędne były minimalne warunki – dostęp do wolontariuszy, sali, wsparcie nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej i dyrekcji.
Stąd też lokalny odbiór Lidera od początku był postrzegany jako ważna składowa sukcesu programu. Osobie rozpoznawalnej, z dużym bagażem kontaktów lokalnych łatwiej będzie go przeprowadzić i pokazać. Osobie pracującej (przede wszystkim) poza szkołą, realizacja Programu przychodziła trudniej. Podobnie – osobom młodszym, bez wielu kontaktów, które przychodzą do dyrekcji czy przedstawiciela samorządu bez polecenia i próbują przekonać do nowej inicjatywy. Sama realizacja zajęć football3 poza zajęciami szkolnymi jest znacznym wyzwaniem w mniejszej miejscowości, ze względu na minimalną grupę uczestników i trudności z transportem na i po zajęciach. Wydaje się też, że istotnym ułatwieniem z pracy osób spoza systemu edukacji, które chciałby realizować Program czy zajęcia football3 w szkołach byłyby materiały czy porozumienia formalnie uwierzytelniające tą inicjatywę na poziomie makro.
Program a samorząd terytorialny
W odwiedzanych miejscowościach przedstawiciele samorządu podkreślali, że bardzo istotne są dla nich oddolne inicjatywy dzieci i młodzieży w lokalnej społeczności. Umożliwiają młodym ludziom budowanie postaw prospołecznych i rozwijanie lokalnego patriotyzmu.
Wiele miejsc, w których odbywa się Program jest dotkniętych starzeniem się społeczności i emigracją młodych osób, więc budowanie silnej więzi emocjonalnej między młodymi mieszkańcami a miejscowością przedstawiciele samorządu postrzegają jako kluczowe dla jej trwania.
Gminy wspierają inicjatywy sportowe, m. in. udział w zajęciach pływania, dotują lokalne kluby czy wydarzenia sportowe – nie ma jednak wielu projektów, które bezpośrednio łączą sport i wychowanie. Przedstawiciele samorządu wspominali, że aktualne wsparcie dotyczy przede wszystkim lokalnych klubów prowadzących szkolenie i drużyny seniorskie.
Fair Play Program uzupełnia lokalne inicjatywy sportowe o ten wymiar społeczny – wychowania w lokalnej społeczności i dbania o nią, co może być istotne z perspektywy samorządu.
Autorem raportu jest dr Paweł Zembura – pawelzembura.com reprezentujący sportimpakt.org
Raport powstał w ramach projektu „Fair Play Program = Akademia + Drużyny + Grywalizacja + Forum + Badania” realizowanego w ramach Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014-2020 r. koordynowanego przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego
